Sytuacje, w których spotykamy się z zagrożeniem zdrowia i życia to momenty bardzo stresujące, w których trudno jest nam zachować spokój, ocenić sytuację i podjąć właściwe działania. Dlatego też tak ważne jest wcześniejsze zapoznanie się ze schematem postępowania. Właśnie do tego służą szkolenia z udzielania pierwszej pomocy.

Kto ma obowiązek udzielania pomocy?

Jeśli widzimy osoby w stanie bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia - każdy z nas powinien zareagować. Należy pamiętać, że osoba, która nie udzieli pomocy poszkodowanemu znajdującemu się w położeniu, w którym grozi niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 ( art. 162 § 1 k.k.). Wezwanie specjalistycznej pomocy - służb ratunkowych, to już jest forma działania. Co więcej, wiele osób obawia się udzielić pierwszej pomocy, ponieważ nie posiada specjalistycznej wiedzy medycznej. Utrzymanie podstawowych funkcji życiowych poszkodowanego do momentu przyjazdu karetki jest jednak możliwe nawet dla osoby po podstawowym kursie pierwszej pomocy przedmedycznej. Pamiętajmy, że osoba, która udziela pomocy jest chroniona prawem. Zgodnie l art. 5 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 757 z późn. zm.) – dalej u.p.r.m. osoba udzielająca pierwszej pomocy przedmedycznej, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz podejmująca medyczne czynności ratunkowe, korzysta z ochrony przewidzianej w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1137 z późn. zm.) – dalej k.k. - jest więc traktowana jak funkcjonariusz publiczny. W związku z tym prawo chroni ją przed zarzutem złamania nietykalności cielesnej poszkodowanego, a także zapewnia ochronę w przypadku poniesionej szkody na mieniu i zdrowiu.

Zadbaj o bezpieczeństwo własne

Udzielając pierwszej pomocy pamiętaj, że dobry ratownik to żywy ratownik! Twoje zdrowie i życie jest tak samo ważne, jak życie osoby poszkodowanej. Jeśli znajdziesz się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem, najpierw oceń, czy możesz podejść do poszkodowanego. Zobacz, czy nie zachodzi ryzyko porażenia prądem, czy nie zagrażają ci pojazdy w ruchu, agresywni ludzie lub agresywne zwierzęta. Być może najpierw będzie konieczne usunięcie przeszkód, czy też ustawienie znaków ostrzegawczych, jeśli doszło na przykład do wypadku samochodowego. Jeśli widzisz krew lub inne wydzieliny, powinieneś użyć rękawiczek, tak aby nie doszło do bezpośredniego kontaktu z płynami ustrojowymi ofiary.

Ocena stanu poszkodowanego i okoliczności zdarzenia

Na początku musisz ocenić, co właściwie się stało. Pierwszym etapem jest więc sprawdzenie przytomności ofiary. Podejdź do poszkodowanego i zadaj proste pytania: "czy pan/pani mnie słyszy?", "czy wszystko w porządku"?, "co się stało?". Jeśli nie uzyskasz odpowiedzi, złap za barki i delikatnie potrząśnij. Brak reakcji na pytania i na bodźce bólowe świadczy o tym, że doszło do utraty przytomności. Wtedy należy sprawdzić, czy poszkodowany oddycha, czy też nie. Jest to bardzo ważne. W przypadku nagłego zatrzymania krążenia należy wykonać Resuscytację Krążeniowo-Oddechową (RKO) w pierwszych minutach po utracie oddechu. Czynności życiowe należy utrzymać do czasu przybycia służb ratowniczych, w przeciwnym razie może dojść do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu.

Nagłe zatrzymanie krążenia - resuscytacja krążeniowo-oddechowa i udrożnienie dróg oddechowych

W pierwszej kolejności należy udrożnić drogi oddechowe. W tym celu uklęknij przy poszkodowanym. Jedną dłoń połóż na jego czole, drugą - dwa palce - pod brodą. Odchyl głowę poszkodowanego do tyłu.

Po udrożnieniu dróg oddechowych można sprawdzić prawidłowy oddech. Oddech weryfikujemy przez 10 sekund. Najlepiej użyć do tego kilku zmysłów: patrzeć, czy klatka piersiowa się podnosi i opada oraz słuchać. Dodatkowo, kiedy zbliżymy policzek do ust poszkodowanego, powinniśmy na nim wyczuć oddech. W czasie pandemii, kiedy boimy się zarażenia, możemy tylko patrzeć na klatkę piersiową, nie zbliżać się do dróg oddechowych poszkodowanego. Po stwierdzeniu braku tętna należy rozpocząć RKO. Ułóż poszkodowanego na plecach, a jeśli sytuacja tego wymaga, pamiętając o zachowaniu jego godności, oswobodź go z ubrań. Klęknij przy poszkodowanym. Spleć swoje dłonie, usztywnij ręce w łokciach i zacznij uciskać klatkę piersiową poszkodowanego w dolnej połowie mostka. W przypadku osób dorosłych stosunek to 30 ucisków klatki piersiowej na 2 oddechy. Uciskamy na głębokość co najmniej 5 cm. Aby wykonać wdechy:

• Udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego;
• Zaciśnij mu skrzydełka nosa;
• Weź normalny wdech;
• Obejmij szczelnie ustami usta poszkodowanego;
• Wdmuchaj powietrze z normalnym natężeniem, jednocześnie obserwując czy klatka piersiowa się porusza.

Jeśli w pobliżu znajduje się automatyczny defibrylator zewnętrzny, użyj go. Jest to urządzenie, które zwiększa szansę na przeżycie poszkodowanego.

Utrata przytomności i ułożenie w pozycji bocznej ustalonej

Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha, należy ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej. Jak to poprawnie wykonać, dowiesz z naszego artykułu "postępowanie z osobą nieprzytomną". Pamiętaj, że kobiety w ciąży należy ułożyć na lewym boku, ponieważ płód wywiera nacisk na żyłę główną dolną i aortę brzuszną. Poszkodowanego należy cały czas monitorować i sprawdzać, czy cały czas oddycha. Poczekaj z nim, aż przyjedzie zespół ratownictwa medycznego.

Wezwanie pomocy

Wezwanie pogotowia ratunkowego to ważny element pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. Jeśli jest więcej świadków na miejscu zdarzenia, niech jedna osoba zajmie się poszkodowanym, a druga wezwie służby ratunkowe. W trakcie rozmowy przedstaw się, powiedz co się stało, podaj dokładny adres miejsca zdarzenia, powiedz ile osób jest poszkodowanych, swoje imię, nazwisko i co ważne - nie odkładaj słuchawki, dopóki nie uzyskasz potwierdzenia od dyspozytora medycznego. Postaraj się podać szczegółowe informacje dotycząca stanu zdrowia ofiary oraz opisz reakcję poszkodowanego.

Zasady udzielania pomocy a rany cięte - tamowanie krwotoków

W przypadku krwawienia, zranioną kończynę unieś powyżej poziomu serca. Ranę uciskaj opatrunkiem z gazy. Pamiętaj, że założenie opatrunku uciskowego to ostateczność. Użyj go tylko jeśli nie będziesz w stanie inaczej opanować krwawienia, w przypadku krwotoku z tętnicy lub amputacji części ciała. Zapisz godzinę, o której założyłeś opatrunek. W czasie oczekiwania służb ratunkowych, po ok. 3o minutach zawiąż opatrunek wyżej.

Podsumowując, choć udzielanie pierwszej pomocy, szczególnie w przypadku nagłego ataku choroby i przy zatrzymaniu krążenia nie jest rzeczą łatwą, można się do tego wcześniej przygotować. W trakcie szkolenia z zakresu pierwszej pomocy dla osób indywidualnych można zapoznać się z właściwym schematem czynności ratunkowych. Możesz również wykonać szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy online - w formie e-learningu.