Każdy przedsiębiorca powinien mieć świadomość, że przestrzeganie przepisów BHP jest obowiązkowe i że kwestie te może skontrolować Państwowa Inspekcja Pracy. Jak właściwie definiujemy bezpieczeństwo i higienę pracy? Z treścią jakich przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy powinien zaznajomić się każdy pracodawca?

Bezpieczeństwo i higiena pracy - definicja

Jest to zbiór zasad dotyczących pracy w higienicznych warunkach oraz szereg działań, które mają zapobiegać i przeciwdziałać wypadkom, chorobom zawodowym i wszelkim urazom, do których może dojść w czasie pracy. Definicja podana przez Centralny Instytut Ochrony Pracy jest następująca: "bezpieczeństwo i higiena pracy to ogół norm prawnych oraz środków badawczych, organizacyjnych i technicznych mających na celu stworzenie pracownikowi takich warunków pracy, aby mógł on wykonywać pracę w sposób produktywny, bez narażania go na nieuzasadnione ryzyko wypadku lub choroby zawodowej oraz nadmierne obciążenie fizyczne i psychiczne".

Inna definicja jest ujęta w Polskiej Normie N-N-1801:2004. Zgodnie z nią BHP to stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników, zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy. Definicja ta jest jedną ze stosowanych, zgodnie z ustawą o normalizacji stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

BHP obejmuje szeroki zakres zagadnień z zasad bezpieczeństwa, organizacji pracy, ergonomii pracy, psychologii pracy i ekonomiki pracy.

Przepisy BHP

Naruszenie przepisów BHP może wiązać się dla pracodawcy z karą grzywny, a nawet może za to odpowiadać karnie. Przepisów tych jest szereg - wymieniając je zgodnie z hierarchią, ochrona pracy jest ujęta w Konstytucji Rzeczypospolitej, bardzo ważnym dokumentem jest również Kodeks pracy, w Polskim prawie mamy również inne ustawy, rozporządzenia, a także w związku z tym, że należymy do Unii Europejskiej - Dyrektywy. Część przepisów dotyczy konkretnych branż, dlatego każdy przedsiębiorca powinien zapoznać się z przepisami bhp, które dotyczą jego działalności. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy określają zakres obowiązków ciążących na stronach stosunku pracy - na przełożonych i podwładnych.

Najważniejsze dokumenty:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
• Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 4 listopada 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 czerwca 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 czerwca 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 roku w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Ochrona zdrowia i życia pracowników w każdym przedsiębiorstwie powinna być priorytetem. W Kodeksie pracy zapisane jest, że podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Do obowiązków tych należy między innymi:

• Delegowanie pracowników na wymagane badania lekarskie z zakresu medycyny pracy (wstępne, okresowe i kontrolne);
• Delegowanie pracowników na szkolenia bhp (wstępne i okresowe);
• Dbanie o odpowiednie warunki pracy;
• Dostarczenie środków ochrony, zapewniających pracownikom ochronę ich życia i zdrowia w środowisku pracy;
• Zakup i konserwacja środków ochrony i odzieży roboczej, takich jak np. obuwie robocze (pracodawca zobowiązany jest do prania, odpylania, odplamiania, odkażania i konserwacji środków ochrony indywidualnej bądź zbiorowej oraz odzieży roboczej i obuwia zgodnie z zasadami sanitarnymi i higienicznymi lub do wypłacania pracownikom ekwiwalentu).

Pracodawca powinien sporządzić ocenę ryzyka zawodowego na każdym stanowisku pracy oraz udostępnić każdemu pracownikowi bez wyjątku odpowiednie urządzenia higieniczno - sanitarne oraz zapewnić środki higieny osobistej. Jeśli rodzaj pracy i środowisko pracy tego wymaga, zapewnić środki ochrony indywidualnej. Środki ochrony konieczne są, jeśli nie ma możliwości neutralizacji szkodliwości środowiska pracy.

BHP a praca zdalna

Obecnie (stan na 19 stycznia 2022) praca zdalna nie jest uregulowana w Kodeksie pracy. Uregulowana jest jedynie kwestia telepracy, ale nie są to pojęcia tożsame. Należy się więc powołać na postanowienia o charakterze bezpieczeństwa i higieny pracy zawarte w porozumieniu lub regulaminie telepracy, jeżeli nie stanowią one części składowej regulaminu pracy. Więcej o pracy zdalnej i telepracy możesz przeczytać tutaj.

Kto może skontrolować kwestie związane z bezpieczeństwem i higieną pracy w zakładzie?

Do przedsiębiorstwa, w celu kontroli mogą zgłosić się organy nadzoru, takie jak: Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Państwowa Straż Pożarna. Niektóre prace są objęte kontrolą specjalistycznego organu, np. dozoru technicznego. Kontrola może być przeprowadzona na przykład przez inspektora pracy, który sprawdzi, czy zasady bezpieczeństwa są w zakładzie pracy należycie przestrzegane, a także może zweryfikować legalność zatrudnienia.

Czy pracodawca może zrobić coś więcej?

W zakresie BHP zdecydowanie warto zrobić coś więcej ponad wymagane szkolenia i środki ochrony. Szkolenia BHP dzielimy na wstępne i okresowe, jednak warto rozszerzyć to o dodatkowe szkolenia. Warto przeprowadzać praktyczne szklenia w miejscu pracy - na przykład szkolenia z ochrony przeciwpożarowej z próbną ewakuacją lub praktyczne szkolenie ppoż z użyciem gaśnic i elementami pierwszej pomocy. Szkoleniem, które wpłynie na zwiększenie świadomości pracowników, jest również szkolenie z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej.

Ostatnio świadomość, jak ważne są zasady bhp, jest w społeczeństwie coraz większa. W wielu firmach bezpieczeństwo i higiena pracy staje się przedmiotem zarządzania i powstają Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy. Firmy wprowadzają też tzw. safety week - tydzień w ciągu roku, który poświęca się na dodatkowe szkolenia i dyskusje o tematyce bezpieczeństwa.

Podsumowując, zgodnie z kodeksem pracy, pracodawca zobligowany jest do zapewnienia odpowiednich warunków do bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy. Pracownik powinien stosować się do przepisów i zasad, które poznał podczas szkoleń i instruktażów z zakresu bezpieczeństwa, a także stosować się do poleceń w tym zakresie. Zdrowie pracowników to wartość nadrzędna, dlatego przestrzeganie zasad bhp na terenie zakładu pracy powinno być uznawane za priorytet. Praca w higienicznych warunkach powinna być normą, a nie luksusem.